Eén van (zoniet) de bekendste artiesten die ooit in N9 optraden is Francisco Repilado, beter bekend als Compay Segundo. Dat was eind '95 en de man was toen 88 (hij overleed in 2003) en nog vrij onbekend. De roem kwam pas in '97 toen hij opdook als boegbeeld van Buena Vista Social Club. Die verkochten zo maar even 8,7 miljoen exemplaren van hun cd, die opent met Segundo's nummer Chan Chan. Buena Vista Social Club is de best verkochte Cubaanse plaat aller tijden. Over de groep werd een documentaire gemaakt door Wim Wenders. Waarom deze inleiding? Dank zij Buena Vista (waarbij Ry Cooder een grote rol speelde) stond de son opeens volop in de belangstelling. Son? Jazeker de voorloper van de salsa, de muziekstijl die ontstond in het Oosten (de Oriente) van Cuba, met als grootste stad Santiago. Pas later volgde furore in Havana. Het is een bergachtig gebied, onherbergzaam maar met vruchtbare valleien. Doorgaans situeert men het begin van de son aan het eind van de jaren 1800, ten tijde van de eerste onafhankelijkheidsstrijd tegen Spanje. Op 12 augustus presenteren we een ware son-revue, met drie oudgedienden.
Onze eerste gast, de 67-jarige Rey Cabrera is geboren in de bergen rond Santiago in een muzikale familie. Van zijn vader erft hij de liefde voor de musica campesino en hij leert al op jonge leeftijd de tres bespelen. Die tres, de Cubaanse gitaar (bespannen met drie paren van twee snaren) is essentieel in en typisch voor de son. Rey heeft overduidelijk talent, ook als zanger, en het is logisch dat hij het platteland verlaat, om zijn geluk te wagen in Santiago. Daar ontmoet hij Benito Suarez en Eliades en Maria Ochoa, met wie hij eind jaren 60 Trinchera Agraria vormt. Die worden bekend in de hele Oriente, dankzij een lokaal radiostation waarop ze elke avond te horen zijn. De wegen splitsen zich. Benito Suarez wordt de vaste gitarist van Compay Segundo. Eliades Ochoa vormt zijn eigen Cuarteto Patria en belandt nadien eveneens in Buena Vista (de man met de cowboyhoed). Rey wordt lid van Vieja Trova Santiaguero, die andere oude mannenclub, en nadien Trio Oriente. Maar dan ontmoet hij Maria Ochoa, zus van Eliades, opnieuw.
Ook zij komt uit een muzikale familie, waarin zowel papa als mama zongen en de tres bespeelden. Na het vroege succes Trinchera Agraria en deelname aan tal van festivals, formeert ze in 1993 haar eigen groep Corazon de Son, waarbij Cabrero haar vaste tresero wordt. In '98 nodigt Eliades haar uit voor tournees door Venezuela en Colombië en in 2000 onderneemt de groep een wereldtournee (Zuid-Afrika, Zwitserland, Frankrijk, Duitsland, Nederland en ook België). De aanleiding hiervoor was haar cd Asi Quiero Vivir, die overal prima kritieken kreeg. Broer Eliades, als gastmuzikant, en Rey Cabrera deelden mee in de lof. Datzelfde jaar zijn Rey en Maria ook te horen op de Eliades' cd Tributo al Cuarteto Patria. Wat later vindt Cabrera zijn grote liefde in Brussel. Hij trouwt er en woont er nog steeds. Hier vormt hij zijn eigen band Rey Cabrera y sus Amigos, met andere hier belandde Cubanen. Maria is ondertussen 66, pensioengerechtigd dus, maar daar valt niks van te merken.
Een generatie ouder is Ignacia Mazacote Carillo. Geen aprilgrap is die geboren op 1 april 1927, een snelle berekening leert ons dat hij dus 83 is. Meteen is hij ook de oudste artiest die ooit optrad tijdens HIHP (niet in N9 villa, want daar stond ooit de 93-jarige bluesman Curly Miller). Hij debuteerde op zijn 19e in 1946. Dictator Batista was aan de macht, het was lang voor de Cubaanse revolutie (1959), waarbij Castro de booswicht verjoeg. Onder Batista floreerden zowel corruptie, prostitutie als toerisme. In de nachtclubs en danszalen traden vaak grote orkesten op en Mazacote kreeg de kans van zijn leven toen hij in 1950 gevraagd werd deel uit te maken van één van de bekendste sonorkesten van toen (Felix) Chappottin y sus Estrellas. De successen stapelden zich op, maar zijn toptijd beleefde hij in de jaren 60 bij de Charanga van Neno Gonzalez. Begin van de jaren zeventig keert hij terug naar Chappottin, waar hij bleef tot 1988 toen hij in pensioen ging. Zogezegd, want nog is de kous niet af. In 1999 duikt hij opeens op, zowel op plaat als live, bij Juan De Marcos Afro-Cuban All Stars (met heel wat Buena Vista-leden). Als gevolg hiervan verschenen in 2001 en 2003 onder zijn eigen naam de cd's De Profesion ... Sonero (opgenomen met het Septeto Matamaros - nog zo'n in graniet gebeitelde naam in de Cubaanse muziekgeschiedenis), gevolgd door El Figuron.
Mooi programma toch? We zorgen voor een uitstekende (minder mag niet) Cubaanse begeleidingsband. Elk doen ze een eigen set en bedoeling is dat dit leidt tot een grandioze apotheose waarin de drie samen een aantal nummers vertolken. U krijgt een mooi warmbloedig cadeau, weet u, uit één van de muzikaal rijkste landen ter wereld. Dansen mag niet alleen, het moet bijna.
